Araştırmacılar, insan beyninde minik atık temizleme kanallarından oluşan bir ağ bulduklarını açıkladı.
İnsan beyninin içinde yapılan araştırmaların, Alzheimer hastalığına yol açabilen türden atıkları nasıl temizlediği açıklamak için yardımcı olabileceği düşünülüyor.
Beyin hücreleri, çok fazla besin kullanır ve bu da çok fazla atık üretimine neden olur. Bilim insanları uzun bir süredir insanları uzun zamandır beynin hücresel atıkları temizlemek için özel bir ağa sahip olduğunu tahmin ediyorlardı. Fareler üzerinde yapılan çalışmalarda özellikle uyku sırasında atık temizleme ağının varlığını görebiliyorlardı.
Bu zamana kadar insanlarda benzer bir sistemin varlığını dolaylı yollardan gözlemleyen bilim insanları, özel bir görüntüleme türü sayesinde artık yaşayan insanların beyinlerindeki minik atık temizleme kanallarından oluşan bu ağı tespit edebildiler.
Çalışma Ulusal Bilimler Akademisi Bildirileri dergisinde yayınlandı.
Gece boyu aktif olan beyin, derin bir temizlik yapıyor
Beynin uyku sırasında aktif olmasının nedenlerinden biri derin bir temizlik yapmasından dolayı olduğunu söyleyen uzmanlar, gece uykusunu kaybeden insanların gün içinde zihin bulanıklığı yaşamasına neden olurken kronik uyku eksikliğinin bunama için büyük bir risk faktörü oluşturduğunu vurguluyor.
On yılı aşkın bir süre önce Rochester Üniversitesi bilim insanları ‘glimfatik sistem’ adını verdikleri beynin içinde bir ağ bulduklarını bildirdiler.
Beyin omurilik sıvısının, dokuya derinlemesine ulaşmak ve atıkları beyinden çıkarmak için kan damarlarını çevreleyen kanalları kullandığı öğrenildi ve farelere Alzheimer’a neden olan beta-amiloid enjekte edildiğinde, hayvanlar uyurken daha hızlı bir şekilde vücuttan temizlendiği görüldü.
Bu ağın nasıl çalıştığı net olarak öğrenmek için Oregon Sağlık ve Bilim Üniversitesi uzmanları, beyin ameliyatı geçiren ve daha gelişmiş MRI ihtiyaç duyan beş hastaya bir izleyici enjekte etti. Tıpkı farelerde olduğu gibi insanlarda da aynı kanallar aracılığıyla beyin atıklarının uzaklaştırıldığı gözlemlendi.
Uzmanlar bu çalışmanın, beyin atıklarının temizlenmesinin insan sağlığıyla bağlantısını anlamak için küçük ama önemli bir adım olduğunu söylüyor. Uzmanlar, glimfatik sistemin işlevlerini daha detaylı öğrenerek sadece uyku ve unutkanlık kaynaklı rahatsızlıkların değil travma sonrası stres bozukluğu gibi psikolojik sorunların çözümüne de ışık tutulabileceğini duyurdu.
